Ngọc Trà dịch

 (SOI: Nhân đọc từ facebook của Nguyên Hưng – một cây bút chuyên về mỹ thuật ở TPHCM – Soi thấy có bài này, xin phép được đăng lại. (Có lẽ càng thích hợp khi trên SOI có bạn hỏi xem tranh làm sao biết đẹp, xấu). Bài này gốc là trong trang web Incredible@rt Department (incredibleart.org), một trang web mà Soi nghĩ là nên “cấm” họa sĩ vào xem vì mục đích ban đầu của người chủ web (một thầy giáo) chỉ là trang bị thêm kiến thức mỹ thuật cho đám học trò trường tiểu học. Bảng câu hỏi sau đây, được đăng trên web, là của giảng viên Craig Roland, thuộc trường đại học Florida, Gainesville. Khi xem tranh, học trò được yêu cầu in ra giấy và đi lần lượt từng câu. )

*

Khi nhìn vào một tác phẩm nghệ thuật, học trò có thể được yêu cầu phải:

Sistine Cherub của Raphael

Mô tả tranh

Trò thấy những vật gì trong bức tranh này? Ngoài ra còn gì nữa?
Có thể dùng những từ nào để mô tả bức tranh? Ngoài ra còn từ nào nữa?
Mô tả những đường thẳng trong tranh ra sao? Rồi hình dáng? Rồi màu sắc? Bức tranh cho thấy điều gì?
Nhìn bức tranh một lúc… Có thể đưa ra những quan sát gì?
Trò sẽ mô tả bức tranh với một người không thể thấy nó ra sao?
Mô tả người trong tranh ra sao? Họ giống hay khác trò?
Mô tả khung cảnh được khắc họa trong tranh.

 *

Liên hệ

Bức tranh này nhắc trò nhớ đến điều gì?
Trò nhận ra những thứ gì trong bức tranh này? Có gì dường như là mới đối với trò không?
Bức tranh này có giống bức tranh trò vừa xem không? Những khác biệt lớn là gì?
Hai bức tranh vừa xem có gì tương đồng?
Bức tranh này khác đời thực như thế nào?
Điều gì làm trò hứng thú nhất với tác phẩm này?

*

Phân tích

 Những đối tượng nào trong tranh có vẻ gần trò hơn? Xa trò hơn?
Trò nói được gì về màu sắc trong tranh?
Màu nào được dùng nhiều nhất trong tranh?
Cái gì khiến bức tranh trông có vẻ “đông đúc”?
Trò nói được gì về người trong tranh?
Trò có thể nói gì về cách sống của những con người này? Vì sao trò có ý tưởng đó?
Điều gì trò nghĩ là quan trọng nhất trong bức tranh này?
Trò nghĩ nghệ sĩ đã sáng tác bức tranh này như thế nào?
Nếu nghệ sĩ ở đây trò có thể hỏi họ điều gì?

*

Giải thích

Nếu là trò, trò sẽ đặt tên gì cho bức tranh? Vì sao trò quyết định đặt tên đó?
Có những tên nào khác có thể đặt cho nó nữa?
Trò nghĩ có chuyện gì đang xảy ra trong tranh? Có chuyện gì nữa?
Nếu có thể nghe thấy, trò nghĩ bức tranh này phát ra âm thanh gì?
Trò nghĩ chuyện gì đang xảy ra trong bức tranh? Vì sao trò nghĩ thế?
Trò nghĩ bức tranh này là về cái gì? Vì sao trò nghĩ thế?
Giả sử trò đang ở trong tranh. Cảm giác sẽ như thế nào?
Trò nghĩ vật này được dùng để làm gì? Vì sao trò nghĩ thế?
Trò nghĩ tại sao nghệ sĩ lại vẽ bức tranh này? Vì sao trò nghĩ thế?
Trò nghĩ sống trong bức tranh này thì sẽ như thế nào? Vì sao trò nghĩ thế?

* 

Đánh giá

Trò nghĩ có gì hay ở bức tranh này? Cái gì chưa hay lắm?
Trò nghĩ người vẽ bức tranh này đã vẽ giỏi hay vẽ dở? Vì sao?
Vì sao trò nghĩ những người khác nên xem tác phẩm này?
Trò nghĩ họ sẽ nói gì về bức tranh? Vì sao trò nghĩ thế?
Trò sẽ cho tác giả bao nhiêu điểm? Vì sao trò lại nghĩ đến điểm số đó?
Trò sẽ làm gì với bức tranh này nếu trò có nó?
Trò nghĩ bức tranh này có điều gì đáng để nhớ?